Seksualność u Dorosłych Dzieci Alkoholików

Podejrzenie zaburzeń seksualnych jest coraz częstszym powodem zgłaszania się do seksuologa/seksuolożki. Grupą wyjątkowo narażoną na doświadczenie takich zaburzeń są osoby pochodzące z rodzin, w których przynajmniej jeden rodzic był alkoholikiem. Mowa o DDA – Dorosłych Dzieciach Alkoholików.

Powszechnie mówi się o „syndromie DDA”, czyli zespole utrwalonych schematów, jakie osoba wynosi z domu rodzinnego, w którym obecny był problem alkoholowy. Owe schematy wynikają z traumatycznych doświadczeń z okresu dzieciństwa. Osoba, która należy do grupy DDA doświadczała i doświadcza ogromu lęku, napięcia, bólu, nieufności. W swoim domu nie zaznała poczucia bezpieczeństwa, nie przeżyła także szczęśliwego dzieciństwa. Dorastanie w rodzinie z problemem alkoholowym odbija się również na relacjach. Osoba może nie potrafić zbudować trwałej i zdrowej więzi z powodu lęku przed odrzuceniem. Wyniesione z dzieciństwa poczucie wstydu może powodować problemy z wyrażaniem uczuć przed partnerem/partnerką. W dzieciństwie osoby ukrywały problem alkoholowy opiekuna/opiekunów przed innymi dziećmi, w szkole itd. Teraz, w dorosłym życiu, permanentne poczucie wstydu może owocować niestabilnymi, płytkimi relacjami. Wstyd, jak i inne, opisane powyżej czynniki, mogą blokować osobę przed doświadczeniem bliskości z drugim człowiekiem. Wszystko to sprawia, że tworzenie relacji jest dla nich bardzo trudne – również tych na tle seksualnym.

Wiele zaburzeń seksualnych rozwija się na podstawie obserwacji rodziców i tego, jak przebiegało dzieciństwo. Osoba z grupy DDA z pewnością nie wyniosła z domu stabilnych i pozytywnych wzorców kobiecości i męskości. Potrzeby osoby z grupy DDA były niezaspokajane, stawiane często na dalszym planie. Seksualność jest aspektem, który zapewne był w domu DDA pomijany. Powodem tego jest to, że „wszystko obraca się wokół uzależnionego rodzica, którego zachowanie decyduje o sposobie interakcji pozostałych członków rodziny ze światem zewnętrznym” (Robinson, Rhoden, 2003). Trudno jest rozmawiać z dzieckiem na takie tematy, obserwować, jak dorasta, kiedy trzeba pilnować partnera/partnerki, zadbać o dom, walczyć nierzadko o przeżycie, gdy dojdzie do awantury. Seksualność to coś, o czym często się nie mówi, na co nie ma czasu, miejsca. Dziecko często musi zająć się rodzeństwem, domem lub ucieka w świat fantazji, czy używek – z pewnością nie ma warunków na afirmację swojej seksualności. Jeżeli pomiędzy rodzicami dochodzi do przemocy, również na tle seksualnym, dziecko może być jej świadkiem. Dziecko może być zmuszane do uczestniczenia w konfliktach między rodzicami lub z własnej woli próbować ochronić rodzica, który staje w roli ofiary. Obserwowanie negatywnych zachowań dotyczących seksualności, przyjmowanie ich jako normę to coś, co odbija się na relacjach DDA. Jeśli w domu panowało tabu seksualne, dziecko może czerpać wiedzę jedynie ze szkoły, czy z rozmów z rówieśnikami. Może również wejść w dorosłość mając jedynie bagaż negatywnych doświadczeń z dzieciństwa i kojarzyć seksualność jedynie negatywnie.

Zdrowe i satysfakcjonujące relacje seksualne wymagają od osób bliskości, otwartości, pozytywnych emocji (Masters, Johnson, 1975). Jak wspomniano wcześniej, różnorodne urazy psychiczne odzwierciedlają się również w sferze erotycznej DDA. Kobiety mogą borykać się z np. zaburzeniami orgazmu, dyspareunią, pochwicą. Dysfunkcje te świadczą o negatywnym lub ambiwalentnym stosunku kobiety do swojej seksualności. Z pewnością warto, by taka kobieta udała się na terapię, na której przepracuje negatywne wspomnienia, mogące wpływać na trudności w życiu seksualnym. Jednym ze skutecznych sposobów leczenia tych dysfunkcji mają być również konkretne metody behawioralne – relaksacja, czy np. stopniowa desensytyzacja poprzez wprowadzanie bodźców stresogennych. Mężczyźni natomiast deklarują często przedwczesny wytrysk i zaburzenia wzwodu. Obie dysfunkcje również świadczą o problemach na podłożu psychologicznym. W tym przypadku również warto szukać specjalistycznej pomocy u terapeuty/terapeutki, a także wypróbować pewne metody behawioralne. Należy pamiętać, że przytoczone dysfunkcje seksualne mogą również świadczyć o obecności pewnych chorób lub być ich efektem. Dlatego warto poddać się kompleksowym badaniom, by wykluczyć inne możliwe problemy zdrowotne.

Opisane w artykule problemy emocjonalne i dysfunkcje seksualne nie świadczą jednoznacznie o tym, że osoba pochodzi z rodziny alkoholowej. Każdy człowiek inaczej reaguje na traumatyczne wydarzenia. Przytoczone problemy są często zgłaszane przez DDA. Nie oznacza to, że osoba, która nie zmaga się z takimi trudnościami nie przeżyła traumy w dzieciństwie, nie należy umniejszać jej doświadczeniom. Seksualność jest aspektem, który nie będzie identyczny u każdej osoby z grupy DDA. Jednakże na podstawie badań przeprowadzonych choćby przez Filipiak i Waszyńską (2009) można wysnuć wniosek, iż „posiadanie rodzica alkoholika i wzrastanie w rodzinie dotkniętej problemem alkoholowym może być silnym czynnikiem wpływającym na funkcjonowanie seksualne w dorosłym życiu”.

Dorastanie w rodzinie, w której obecny był problem alkoholowy niesie za sobą szereg konsekwencji, również w życiu seksualnym osób. Nierzadko DDA borykają się z dysfunkcjami seksualnymi, które dodatkowo utrudniają nawiązanie relacji. W artykule pominięte zostały pewne kwestie związane np. z alkoholowym syndromem płodowym (FAS), skupiono się na aspektach emocjonalnych i seksualnych. Nie oznacza to, że kwestie nieporuszone są mniej ważne. Z pewnością warto zgłębić temat Dorosłych Dzieci Alkoholików, dokonać kolejnych badań dotyczących m.in. ich aktywności seksualnej. Na sam koniec należy podkreślić, że syndrom DDA nie podlega sam w sobie terapii. Terapii podlega to, co on powoduje np. zaburzenia lękowo depresyjne, dysfunkcje seksualne, problemy z nawiązaniem relacji, czy zakłócenia dotyczące obrazu siebie i rzeczywistości.

Katarzyna Kołaczyńska z www.dominikhaak.pl

Bibliografia:

1. Filipiak, M., Waszyńska, K. (2009). Aktywność seksualna osób dorosłych pochodzących z rodzin alkoholowych. Doniesienia z badań. Seksuologia Polska, 7 (1), str. 19-23.
2. Maruszewska-Hebenstreit, A. (2015). Miłość, która boli – seksualność dorosłych dzieci alkoholików. Świat Problemów.
3. Masters, W., Johnson, V. (1975). Współżycie seksualne człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
4. Robinson, B., Rhoden, J. (2003). Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików. PARPA, Warszawa.